"Hemen hemen hiçbir şey insana yabancı değildir."
Yıldızların Örtüsü Yoktur, Marcus Aurelius'un Şadan Karadeniz
tarafından Türkçeye çevrilen Düşünceler eserinden Filiz Özdem'in
yayına hazırladığı bir "seçmeler" kitabı.
İS 121-180 yılları arasında yaşayan ve "filozof imparator" olarak
anılan Roma imparatoru Aurelius, devleti her şeyin üzerinde tutan
Yunan anlayışının yerine aklı, ahlakı ve hukuku koyarak yönetim
anlayışında kökten bir tavır farklılığı yaratmıştır. Aurelius'a göre
Tanrı, öz, yasa, hakikat tektir, ortak us tektir, bu nedenle de bütün
insanlar eşittir. Evrende her şey birbirine bağlıdır. Aurelius, İlkçağ
filozofu Herakleitos'un "her şey akar, değişir" sözünün etkisiyle,
"Tek sözcükle, bedenimize ait olan her şey akan bir ırmaktır,
ruhumuza ait olan her şey de salt düş ve yanılsamadır; yaşamımız
yabancı bir ülkede savaş zamanı ve yolculuktur, ölümden sonraki
ünümüz ise unutuluştur. Bize koruyacak ne kalıyor geriye? Tek,
biricik şey, felsefe" diyerek zamanın geçip gittiğine, insan
ömrünün kısalığına ve gelgeçliğine sık sık vurgu yapmıştır.
Ünler, namlar, sahip olunan her şey de gelip geçicidir; bu
sebeple insanın erdemli yaşaması, hayatını anlamlı kılan en
önemli ölçüttür. Bu yanıyla Aurelius'un genelgeçer, zamanlarüstü
bir özü olan düşünceleri yüzyıllar boyunca büyük ilgi görmüştür.
Ne de olsa vurguladığı, insanın kendisini tanıma sanatıdır. İnsanın
olduğu ve olmak istediği üzerine, felsefe ve doğal güdüler, teori
ve pratik üzerine bir bilgelik denemesidir. Madalyonun iki yüzüne
birden bakma arzusudur.
Yıldızların Örtüsü Yoktur, her kişinin kendisini seçerken,
kurarken yaşadığı gelgitlere tutulmuş bir aynadır da... Bir
melankoli başyapıtıdır da aynı zamanda. "Başkalarının ruhunda olup bitenlerin ayrımına varamadığı
için mutsuz olan bir insana rastlamak zordur; ama kendi ruhunun
devinimlerinin ayrımına varmayan bir insanın mutsuz olması
kaçınılmazdır."
Kaderinden kaçmayan bir imparatorun, onu cesaret ve
güçlülükle takip etmesi, insan olma yolculuğu için önemli bir
örnektir.